Stomazorg
Goede stomazorg is belangrijk om vervelende complicaties te voorkomen. Het is veel meer dan alleen een huidplakje vervangen en een nieuw opvangzakje eromheen doen. Kennis over de verschillende soorten stoma’s en de verschillende materialen voor stomazorg zijn essentieel.
Wat is een stoma?
Met een stoma wordt een deel van de darm door de buikwand naar buiten gehaald en vastgehecht. Zo wordt een nieuwe uitgang voor de ontlasting gemaakt en komt de ontlasting via de stoma naar buiten in plaats van via de anus. De ontlasting wordt vervolgens opgevangen in een speciaal stomazakje.
Wanneer een stoma?
Wanneer ontlasting niet meer via de anus of urine weg naar buiten kan, is een stoma de oplossing. Soms is een stoma tijdelijk wanneer een deel van de darmen rust moet hebben na een operatie bijvoorbeeld. Maar een stoma kan ook permanent zijn. Situaties waardoor mensen een stoma kunnen krijgen zijn:
- Chronische darmontsteking
- Niet-functionerende darm
- Darm- of endeldarmkanker
- Neurologische aandoeningen
Veel mensen schrikken als ze horen dat ze moeten leven met een stoma. Het is natuurlijk ook niet niets en het kost tijd om te leren leven met een stoma.
Als zorgprofessional is het belangrijk dat je de patiënt kunt geruststellen en goed kunt uitleggen hoe hij of zij met de stoma moet omgaan, het materiaal moet verwisselen en hoe de stoma moet worden verzorgd. Hoe het verwisselen van het stomamateriaal gaat, hangt af van het systeem van de stoma.
Even je kennis ophalen en oefenen hoe dit gaat? Dat kan via de 3D simulatie van CareUp. Zo zorg jij ervoor dat je bekwaam bent en blijft in deze handeling. Start direct met oefenen:
Welke verschillende soorten stoma's zijn er?
Er zijn drie soorten stoma’s. Een ileostoma en een colostoma (darmstoma’s) en dan is er nog een urinestoma. De naam van de stoma verwijst naar het gedeelte van de darm die wordt gebruikt om de stoma aan te leggen.
Ileostoma
Een ileostoma wordt ook wel een dunne darm stoma genoemd. Deze stoma wordt gebruikt wanneer bijvoorbeeld de dikke darm ontzien moet worden of wanneer deze verwijderd is en er geen nieuwe verbinding met de anus gemaakt kan worden.
De ileostoma kan tijdelijk of permanent aangelegd worden. De stoma wordt tijdelijk aangelegd wanneer de dikke darm rust moet krijgen om te herstellen.
Tijdelijke ileostoma
Als de stoma tijdelijk is, wordt er gebruik gemaakt van een dubbelloops ileostoma. Dit is een stoma met twee openingen naast elkaar. Een opening is voor de ontlasting en uit de andere komt alleen slijm uit het slijmvlies van de darm. Wordt de gehele dikke darm verwijderd, dan wordt er een eindstandige ileostoma aangelegd.
Urostoma
Een urostoma is een chirurgisch aangelegde omleiding voor urine. De urostoma wordt gemaakt van een stukje van de dunne darm waaraan de urineleiders vastgemaakt worden. Dit wordt via de huid naar buiten gebracht en daar vastgehecht. Aan de urostoma zit een urostomazakje om de urine op te vangen. Iemand kan een urostoma krijgen wanneer de blaas bijvoorbeeld verwijderd is.
Colostoma
De colostoma wordt ook wel de dikke darmstoma genoemd. Deze stoma wordt gebruikt wanneer de dikke darm gedeeltelijk of helemaal weggehaald is. Er is dan geen andere mogelijkheid meer om een verbinding te maken met de anus of de overgebleven darm. Net zoals bij de ileostoma kan de colostoma tijdelijk of permanent aangelegd worden.
Verzorging stoma
In de ochtend, voordat je gaat eten en/of drinken, is de stoma het minst actief. Daarom is dit de meest geschikte periode voor de verzorging van de stoma. Een stoma met een eendelig opvangsysteem dient één keer per dag helemaal vervangen te worden. Bij een stoma met een tweedelig opvangsysteem moet de huidplak 2 à 3 keer per week vervangen worden. Ook dient het zakje dan vervangen te worden.
Opvangsystemen stoma
Er zijn twee soorten opvangsystemen van de stoma: een eendelig en een tweedelig opvangsysteem. Bij het eendelige opvangsysteem wordt het stomazakje met een kleeflaag op de huid rond de stoma bevestigd. Bij een tweedelig opvangsysteem wordt het stomazakje op de huidplak bevestigd met apart verwisselbare zakjes.
Weten hoe deze handeling in z’n werk gaat? Doe de CareUp 3D simulatie. Zo weet jij precies hoe deze handeling werkt en waar je op moet letten.
Wanneer moet je een stomazakje legen?
Het advies is om een stomazakje te legen wanneer deze voor een derde, of de helft gevuld is. Daarnaast is het raadzaam om het opvangzakje ook te legen voordat je gaat slapen. In het begin is het handig om ’s nachts een keer de wekker te zetten, zodat je kunt controleren of je het zakje ook ’s nachts een keer extra moet legen.
Wanneer iemand een ileostoma heeft is de ontlasting meestal dun. Vaak worden er dan opvangzakjes gebruikt die geleegd kunnen worden.
Protocol stomazorg
De protocollen stomazorg voor de verschillende stoma’s komen gedeeltelijk overeen. Dit zijn globaal de stappen die je moet nemen volgens het algemene stomazorg protocol voor stomazakje verwisselen (Vilans KICK):
*Pas altijd handhygiëne toe, voor, tijdens en na de handeling!
- Verwijder de oude huidplak en maak de huid goed droog
- Maak de huid rondom de stoma schoon (Let op dat je de stoma goed afdekt)
- Plaats de nieuwe huidplak
- Tweedelig systeem: doe het opvangzakje over de opening van de huidplak heen
Eendelig systeem: Het opvangzakje zit al aan de huidplak vast
- Controleer of de opening van de huidplak goed om de stoma zit
- Zorg dat het stomazakje zijwaarts hangt met het luchtfilter naar boven
Weten hoe dit in de praktijk gaat en welke materialen je hiervoor gebruikt en hoe je deze handelingen het beste uit kunt voeren? Je leert het met de 3D simulatie van CareUp! Begin vandaag nog met deze training en zorg dat je bekwaam wordt en blijft in deze handeling.
Complicaties stoma
Bij een stoma kunnen verschillende complicaties ontstaan. Het is belangrijk dat je deze complicaties tijdig herkent, zodat er iets aan gedaan kan worden. Mogelijke complicaties zijn:
- Parastomale hernia: een breuk rond de stoma
- Prolaps: een uitstulping van de stoma
- Necrose: de stoma wordt zwart door een verminderde doorbloeding
- Stuwing van de stoma: hierdoor zwelt de stoma op of verandert van kleur
- Stomastenose: vernauwing of verstopping van de stoma, waardoor urine of ontlasting niet meer naar buiten kan.
- Verschillende huidproblemen rond de stoma, zoals een wond naast de stoma of geïrriteerde huid
- De meeste stomadragers hebben daarnaast soms last van lekkages. Die zijn vrijwel altijd te verhelpen door de oorzaak van de lekkage uit te zoeken.
Stoma dehiscentie
Een stoma kan loskomen van de huid. Dit heet een stoma dehiscentie. Meestal gebeurt dit in de eerste weken na de operatie. De buik kan na de operatie soms uitzetten, waardoor er te veel spanning op de aanhechting van de stoma komt. Een dehiscentie kan diep of ondiep zijn. Bij een flinke dehiscentie moeten de hechtingen worden verwijderd en is er extra verzorging nodig. Bij een ondiepe dehiscentie is het voldoende om de huid rondom de stoma extra te reinigen. Gebruik in dit geval een eendelig systeem, zodat de huidplak elke dag wordt verwisseld en de huid kan worden gereinigd.
Meer weten over hoe je de huidplak en het stomazakje moet verwisselen met een eendelig systeem? Start nu met de 3D simulatie van CareUp. Je leert zowel de theorie als de praktijk van deze belangrijke handeling.
Stoma spoelen
Het spoelen van een stoma is een voorbehouden handeling die enkel door een bekwame én bevoegde zorgprofessional in opdracht van een arts uitgevoerd mag worden. Het spoelen van een stoma komt enkel voor bij een colostoma en kan alleen als het grootste gedeelte van de dikke darm nog intact is. De stoma moet dan aangesloten zijn op het colon desendens (het neergaande deel van de dikke darm).
De chirurg geeft aan of de patiënt wel of niet kan spoelen. Na het spoelen is de darm schoon en komt er 24 tot 48 uur geen ontlasting. In totaal kost het stoma spoelen ongeveer een uur per keer.
Gerelateerde cursussen
Benieuwd wat CareUp voor jou kan betekenen?
Wij gaan graag in gesprek om te kijken wat CareUp voor jou of jouw zorginstelling/school kan betekenen.
