Veilig medicatie toedienen

medicatie toedienen

Veilig medicatie toedienen is een erg belangrijke vaardigheid voor zorgprofessionals. Er worden namelijk veel fouten gemaakt bij het gebruik van medicijnen. Daarnaast zijn er vele manieren waarop medicatie toegediend kan worden, afhankelijk van het type medicijn, de werking en de staat van de cliënt.

5 Basisregels medicijnen toedienen

Dit zijn de vijf basisregels voor het veilig medicijnen toedienen:

  1. Juiste medicijn: kijk goed of je de juiste medicatie hebt.
  2. Juiste cliënt: controleer of je niet per ongeluk de medicatie van een andere cliënt geeft. Een verkeerd doosje pakken gebeurt snel onder hoge tijdsdruk.
  3. Juiste tijdstip: weet wanneer je de medicatie moet toedienen. Bijvoorbeeld voor of na het eten of in de ochtend of juist in de avond. Daarnaast moeten de momenten waarop je het medicijn geeft natuurlijk goed verspreid over de dag liggen.
  4. Juiste manier van toedienen: zorg dat je weet hoe en waar je het medicijn moet toedienen. Want de werking kan aanzienlijk veranderen als je het op de verkeerde manier doet.
  5. Juiste dosis: de komma verkeerd gelezen? Of in plaats van 10 milligram 10 gram gegeven? Je denkt misschien dat je die fout nooit zult maken, maar het gebeurt toch! Controleer daarom altijd een keer extra of de dosis klopt.

Ben jij op de hoogte van de laatste regels van de Vilans protocollen voor het toedienen van medicatie bij een cliënt? Zorg dat jij bevoegd, maar vooral ook bekwaam bent in het toedienen van medicijnen. Test en toets jouw kennis direct online via het CareUp Virtual Learning Lab, gebaseerd op de Vilans protocollen én je krijgt er ook nog eens accreditatiepunten voor!

Protocol voor toedienen medicatie

Voor het toedienen van medicatie bestaan er diverse protocollen. De meest bekende protocollen in de zorg zijn de Vilans Kick-protocollen. Dit zijn de basis handelingen volgens de Vilans Kick-protocollen voor het geven van medicijnen:

  1. Maak je handen en je werkblad schoon;
  2. Controleer of je alle spullen hebt klaarstaan die je nodig hebt;
  3. Check of de vijf basisregels kloppen: juiste cliënt, juiste tijdstip, juiste medicijn, juiste tijdstip, juiste manier van toedienen en juiste dosis;
  4. Voorkom als zorgverlener direct huidcontact met het medicijn. Trek als het nodig is handschoenen aan;
  5. Dien de medicatie op de juiste manier toe;
  6. Reinig eerst je handen als je klaar bent, dan het werkveld en vervolgens nogmaals je handen;
  7. Teken de toedienlijst af zodat je collega’s kunnen zien dat de medicatie toegediend is.

Overtuigd? Start nu ook met CareUppen!

Op welke manieren kunnen je medicijnen toedienen?

Medicatie kan op verschillende manieren gegeven worden. Zo kunnen medicijnen o.a. oraal, rectaal, sublinguaal, intraveneus, intramusculair of subcutaan toegediend worden. Als zorgprofessional moet jij niet alleen weten wanneer je welk medicijn moet toedienen, maar vooral ook op welke manier de medicatie toegediend moet worden.

Inhaleren van medicijnen

Bij luchtwegproblemen wordt medicatie veelal via de luchtwegen toegediend. Dit kan via verstuivers, vernevelapparaten en via poederinhalatoren. COPD (astma) patiënten gebruiken voornamelijk medicijnen die geïnhaleerd moeten worden.

Het voordeel van het inhaleren (inademen) van de medicijnen boven het geven van bijvoorbeeld tabletten is dat via inhalatie de medicatie direct op de plek komen waar ze nodig zijn: in de longen. Daarnaast werken luchtwegverwijderaars al binnen 5 tot 10 minuten en geven ze minder bijwerkingen dan tabletten. 

Oraal medicijnen toedienen

De bekendste manier om medicatie in te nemen is oraal. Vaak worden pillen en tabletten via de mond ingenomen. Deze medicatie wordt dan opgenomen via de slijmvliezen. Bijvoorbeeld via het mondslijmvlies, het wangslijmvlies of de slijmvliezen in darmen. 

Ook kun je medicijnen oraal toedienen via een spuit in de wangzak. Dit wordt vaak gedaan om ervoor te zorgen dat het medicijn goed ingenomen wordt en niet uitgespuugd wordt, bijvoorbeeld bij ouderen en kinderen.

Rectaal medicijnen toedienen

Wanneer medicijnen rectaal toegediend moeten worden, worden de medicijnen via de anus het lichaam ingebracht. Dit gebeurt veelal bij kindjes, maar bijvoorbeeld ook wanneer iemand pijnstilling niet oraal kan innemen door misselijkheid. Het meest bekende voorbeeld is de zetpil.

Sublinguaal medicijnen toedienen

Het sublinguaal toedienen van medicijnen betekent dat het medicijn onder de tong gelegd wordt. Dit wordt veelal toegepast bij medicatie die snel opgenomen moet worden of wanneer medicatie niet door maagzuur aangetast mag worden.

Ken jij het protocol voor het uitvoeren van deze handeling? Oefen en toets het sublinguaal toedienen van medicatie via de online 3D simulatie game, gebaseerd op Vilans Kick-protocollen. Zo weet jij zeker dat jij bevoegd én bekwaam bent in het toedienen van medicijnen.

Sublinguaal medicijnen toedienen

Het sublinguaal toedienen van medicijnen betekent dat het medicijn onder de tong gelegd wordt. Dit wordt veelal toegepast bij medicatie die snel opgenomen moet worden of wanneer medicatie niet door maagzuur aangetast mag worden.

Ken jij het protocol voor het uitvoeren van deze handeling? Oefen en toets het sublinguaal toedienen van medicatie via de online 3D simulatie game, gebaseerd op Vilans Kick-protocollen. Zo weet jij zeker dat jij bevoegd én bekwaam bent in het toedienen van medicijnen.

Transdermaal medicijnen toedienen

Bij transdermale toediening gebeurt het toedienen van de medicijnen via de huid. Vaak worden pleisters gebruikt voor transdermale medicijnafgifte, een voorbeeld is de fentanylpleister. Maar ook crème en zalf zijn voorbeelden van transdermale medicatie.

Intraveneus medicijnen toedienen

Wanneer medicatie intraveneus toegediend moet worden, dient het medicijn rechtstreeks in de ader geïnjecteerd te worden. Dit wordt vaak gedaan met antibiotica, zodat dit direct in de bloedbaan terecht komt en zo sneller opgenomen wordt in het lichaam.

Intramusculair medicijnen toedienen

Een intramusculaire injectie is het toedienen van medicatie via een injectie in het spierweefsel. Spierweefsel is namelijk goed doorbloed en neemt zo snel medicatie op. De meest gebruikte spieren hiervoor zijn de bilspier, de deltaspier (bovenarm) en de dijspier. Een voorbeeld van medicatie welke in de bovenste buitenste bilkwadrant gespoten wordt is vitamine B12.

Subcutaan medicijnen toedienen

Het subcutaan inbrengen van medicijnen betekent dat medicijnen onder de huid ingebracht moeten worden, bijvoorbeeld via een injectie. De meest bekende medicatie die subcutaan gegeven wordt is insuline spuiten.

Het subcutaan toedienen van medicijnen kan o.a. met een vleugelnaald (ook wel vlindernaald genoemd) en via een insuflon.

Een vleugelnaald kan voor een korte periode (enkele dagen) blijven zitten. Daarbij is het wel belangrijk dat het gebied waar de vleugelnaald zit niet geïnfecteerd raakt.

Een insuflon is een injectiepoort (of verblijfspoort) met een canule van teflon. Het voordeel van het toedienen van een medicijn via een insuflon ten opzichte van een gewone naald is dat de huid dan minder snel geïrriteerd raakt. Een voorbeeld van een subcutane injecties is het geven van fraxiparine om trombose te voorkomen.

Weet jij hoe je een subcutane injectie moet geven? Oefen én toets deze handeling via de 3D simulatie game gebaseerd op de Vilans Kick-protocollen.

Medicatie toedienen via sonde

Als iemand niet goed kan slikken of kauwen kun je medicijnen ook toedienen via een sonde. Het plaatsen van een sonde is een risicovolle handeling die alleen in opdracht van een bevoegde arts uitgevoerd mag worden.

Wanneer medicatie via de sonde toegediend moet worden, wordt het medicijn opgelost in water, zodat de medicatie makkelijk door de sonde kan.

Download onze GRATIS brochure om te lezen hoe ons virtueel skillslab CareUp jou kan helpen!

Vergeten medicatie te geven?

Een fout zit in een klein hoekje en het vergeten van het toedienen van medicijnen is een van de meest gemaakte fouten, hoe goed je ook oplet. Kom je er snel achter? Dan kun je de medicijnen alsnog toedienen.

Is het al bijna tijd voor de volgende dosering, dan ga je gewoon door volgens het schema en laat je de ‘vergeten medicatie’ voor wat het is. Geef een cliënt nooit een dubbele dosering!

Bij sommige medicijnen staat apart vermeld wat je moet doen wanneer een dosering vergeten wordt. 

In dit artikel

Overtuigd? Start nu ook met CareUppen!

Wil je meer te weten komen over CareUp?

Download onze flyer